• Neden Kitap, dergi alıyorsunuz?
• Neye dayanarak kitap alıyorsunuz?
• Size kitap aldıran nedenleri söyler misiniz?
• Neye bakarak, nelere dikkat ederek kitap alıyorsunuz?
• Kitap almanızda belirleyici olanlar nelerdir?
- Kitap hakkındaki yazıları, eleştirileri okuyarak alırım.
- Arkadaşlarımın önerisiyle alırım.
- Arkadaşımın kitabını alırım.
- Erkek arkadaşımın kitabını okurum.
- Kız arkadaşımın okuduğu kitapları okuyorum.
- Babamın kitaplarını okuyorum.
- Dedemin kitaplarını okuyorum.
- Kitabın arka kapağındaki yazıyı okuyarak almaya karar veririm.
- İçinde çok konuşma çizgisi varsa alırım.
- Kalın değilse, ince ise alırım.
- Yazarına göre alırım.
- Kafamı boşaltmak için okurum.
- Araştırma yapmak için alırım.
- Bazen hiç düşünmediğim ama vitrine bakarken ya da belirli bir kitabı almak için kitapçıya gittiğimde o an gördüğüm bir kitabı da alabiliyorum.
- Kitap kapağına bakarak alırım.
- ………………………….
Kitap, dergi, broşür kapağı tasarımı konusuna, bu sorular ve bu yanıtlarla başlıyoruz. Çünkü o tasarımı yapabilmesi için kitabı okuması gereklidir öğrencilerin.
Kitaplar bir şekilde mutlaka hayatımızda yer alıyorlar. Önceliği okullardaki ders kitapları alıyor. Kitap okuma alışkanlığımız varsa kitapçı ve kütüphaneler yer ediyor yaşantımızda. Yollarda yürürken kitap vitrinleri eşlik edebiliyor, gördüklerimize… Evimizde, odamızda en değerli can yoldaşımız olarak duruyorlar, değerli kitaplar.
Sanat eğitiminde, söz konusu olan birçok neden vardır. Bunlardan ikisi; sanat eğitimi yapacaklar içindir, diğeri ise sanatı tüketecekler için bilinçlendirme adına yapılandır.
Bir tasarımda çok önemli iki nüve vardır. Biri işlevselliği, diğeri estetikliği. Ne yaparsanız yapınız bu ikisinin dengede olması, ön koşuldur.
Her insanın bir yüzü olduğu gibi kitap da bir yüze, bir portreye sahiptir. Bu yüz; içinde yazılanların, kitabın ruhunun yansımasıdır. Daha doğrusu öyle olmalıdır. O çehrede bulunanlar, kitabın kimliğini ele verecek bağlamda ele alınmalıdır. O zaman önceliği kitabı okutturmak olmalıdır, o görüntünün – o yüzün.
Kitabı sattırma işlevine sahip olmalıdır, kapağının tasarımı. Hatta bir nevi yaşam eğitimi olmalıdır kitap – dergi kapağı, meraka hitap ederken. O halde içerikle biçim ilişkisinin çok iyi dost olmaları gerekir.
Kitap – dergi kapağı;
• Akılda kalan, unutulmayan, anımsanıveren
• Kitaba anlam veren
• Farklılık katan
• Özgün ve çarpıcı olan
• Merak ettiren
• Fark ettiren
• Kitaba gönderme yapan
• Aklı meşgul eden, düşündüren
• Okuyucuya soru sorduran
• Bir sorgulamanın başlangıcı olmalı, kapak tasarımı
• Kitabın içinin iyi bir göstergesi olmalı. Ama çarpıcı bir şekilde
• Okuyucuya bir bakış olmalı,
• Bir pencere açmalı
• Sade, yalın olmalı
• Kullanılan renkler sizi içine çekmeli. Amaca uygun olmalı. Ekonomik olmalı
• Kapak, içerikle ilişkili olmalı
• Görsel ögeler vurgulayıcı olmalı
• Tasarım bütünlük göstermeli
• Yazı ve görsellik arasında denge kurulmalı, tabii kendi içlerinde de.
• Yapılan resmin ve yazının amaca uygunluğu söz konusu olmalı
• Görsel ögelere yeteri kadar yer verilmeli
• Boşluklar etkili kullanılmalı
• Kapak tıklım tıklım doldurulmamalı
• Kitap kapağında kullanılacak bilgiler tam olmalı: Kitabın adı, yazarın adı, yayın evinin adı…
• Yazı karakterinin sade olmasına ve çok çeşitli olmamasına dikkat edilmeli. Doğru olmalı.
• Ön ve arka kapakta bütünlük aranmalı. Tutarlılık gözetilmeli. Gerekirse ilişkilendirilmeli
• Kapağın işlevsel olması kadar, estetik olmasına da dikkat edilmeli.
• Özgün, ilgi çekici, farklı olması konusunda hassasiyet gösterilmeli
• Kapak tasarımı ile sayfa tasarımı arasında birliktelik kurulabilir
• Kapak tasarımında kullanılan yazılar okunaklı olmalı. Çünkü işlevsel amaçlı olarak orada bulunuyorlar, okuyucu perişan etmek için değil.
• Görsel ögeler, okuma akışını engellememeli…
Bunu biraz daha açıklamak isterim. Özellikle dergi kapaklarında yaşanan bir sorun üzerinde durmak lazım. İlgi çekmek için resim kullanılması doğaldır. Tabii içindekilerle ilgili bilgi verilmesi de gerekir. Buraya kadar doğru. Doğru olmayan, yukarıda da belirttiğim gibi kapağa konulan resim üzerine yazı yazılmasıdır. Hem resmin değerini öldürüyorsunuz hem yazının işlevselliğini mahvediyorsunuz. Yazıyı okunmaz yapıyorsunuz, resmi görülmez ediyorsunuz. “İkisi de önemli, ikisi de ön planda olmalı,” demek yeterli değildir. Bu iki önemi, birbirini yok etmeden yerleştirmek gerekir. Bunun için illa resmi, fotoğrafı bir kare ya da dikdörtgen içine yerleştirmeniz gerekmez. Açık biçimde de bir kompozisyon düşünebilirsiniz. Ama yazı olacak yerde, grafik bir düzenlemeye gidebilirsiniz. Bunda dikey bir çizgi bile yeterli olabilir bazen. Yazı kısmının zemininde, tablonun renklerini iyice pastelleştirerek, tonunu açarak kullanabilirsiniz. Üstüne de, okunacak koyulukta yazıları yerleştirebilirsiniz. Böylece hem devamlılık sağlamış, kopukluğa yer vermemiş olursunuz hem de estetik olmak kadar, işlevsel olma özelliğini de yitirmemiş olursunuz. Tabii bu bir çözüm. Yaratıcılıkta çözüm yolu çoktur.
Bunları neden yapmalı? Yani estetik kadar işlevselliği, işlevsellik kadar estetiği neden düşünmeli? Bir kere kullandığınız fotoğraf, tablo adına yani sanatçısına duyulması gereken saygı adına yapılmalı. Yazdığınız konu başlıkları adına yani bu başlıkta yer alan yazar, insan adına yapılmalı… Sizi izleyen, okuyan kişiler adına yapılmalı… Ayrıca zaman ve sağlık adına bunları yapmak durumundayız…
Kapak tasarımı, insanlarda - alıcıda kitapla, dergi ile ilgili ilk izlenimleri oluşturması bakımından son derece önemlidir. Doğrudan psikolojinize, ilginize, bilginize hitap eder çünkü. Ve kitap – dergi vb. kapakları içerikle ilgili mesaj vermektedirler. Bu nedenle düzenlemelerin itina ile yapılması şarttır.
Eğer yazar çok tanınmış ise kitap isminin, büyüklük olarak önüne geçer. Ama her halükarda yazı boylarının farklı kullanılmasında yarar vardır. Ve resim tamamlayıcıdır… Ve çekicilik rolü üstlenendir… Bu anlamda sunum çok önemlidir.
Kitap aynı zamanda elinizde taşıdığınız ana kadar, her zaman bir tanıtım kokusuyla doludur. Nitekim Grafik Tasarımın işlevi de, duyurmak, bilgi vermek ve ikna etmektir, etkilemektir. Kitap ve dergi kapakları da bu anlamların içindedir.
Kitap kapağı tasarımı konusunun ilk dersinde öğrencilere, “neye dayanarak kitap aldıklarını – seçtiklerini” soruyorum. “Okuduğum, duyduğum eleştirilere göre,” diyenler çoğunlukta oluyor her zaman. Tavsiye çok geçerli, kitap almaları için. Yazara göre kitap alanlar var. Ve arka kapaktaki metinden etkilenebildiklerini söyleyenler de oldu.
Çok az da olsa kitap kapağındaki tasarıma göre alanlar çıktı. “Unutamadıkları kitap kapağı tasarımlarını” sorduğumda yine az da olsa hemen anımsadıkları, unutamadıkları hatta beyinlerine iyice kazınmış kitap kapakları oldu. Tasarım olarak iyisi daha çok, ama kötü olarak uslarında kalanlar da var.
Yayınevlerini sordum. O konu üzerinde pek durmadıklarını fark ettim. Hatta konuyla ilgili saydamlar gösterdikten, kitap kapakları tasarımları üzerinden fikir ürettirdikten ve eleştirilerini aldıktan sonra çizime geçildiği zaman, özellikle, “kitabın adı, yazarın adı ve yayınevinin adı yazılacak,” dediğimde, sayı az da olsa yayınevini unutabildiklerini gördüm. Halbuki yayınevi çok önemli.
Sayın Sunay AKIN demişti ki, “kesinlikle yayınevin anlaştığı tasarımcıyı bulur, birlikte çalışırım.” Bence de doğru olan budur. Ama kitap kapaklarını vitrinde görenler çoğunlukta.
Kitap kapağı tasarımcıları…
Yurdaer Altıntaş, İsa Çelik, Bülent Erkmen, Mengü Ertel, Sadık Karamustafa, Sait Maden, Emre Senan, Erkal Yavi, Aydın Erkmen, Turgay Betil…
Takaaki Matsumoto, Michele Jannuzzi, Richart Smith Author, Mike Barton, Blake Tannery, El Lissitzky, Ladislav Sutnar, Alexey Brodovich,Paul Rand
• Neye dayanarak kitap alıyorsunuz?
• Size kitap aldıran nedenleri söyler misiniz?
• Neye bakarak, nelere dikkat ederek kitap alıyorsunuz?
• Kitap almanızda belirleyici olanlar nelerdir?
- Kitap hakkındaki yazıları, eleştirileri okuyarak alırım.
- Arkadaşlarımın önerisiyle alırım.
- Arkadaşımın kitabını alırım.
- Erkek arkadaşımın kitabını okurum.
- Kız arkadaşımın okuduğu kitapları okuyorum.
- Babamın kitaplarını okuyorum.
- Dedemin kitaplarını okuyorum.
- Kitabın arka kapağındaki yazıyı okuyarak almaya karar veririm.
- İçinde çok konuşma çizgisi varsa alırım.
- Kalın değilse, ince ise alırım.
- Yazarına göre alırım.
- Kafamı boşaltmak için okurum.
- Araştırma yapmak için alırım.
- Bazen hiç düşünmediğim ama vitrine bakarken ya da belirli bir kitabı almak için kitapçıya gittiğimde o an gördüğüm bir kitabı da alabiliyorum.
- Kitap kapağına bakarak alırım.
- ………………………….
Kitap, dergi, broşür kapağı tasarımı konusuna, bu sorular ve bu yanıtlarla başlıyoruz. Çünkü o tasarımı yapabilmesi için kitabı okuması gereklidir öğrencilerin.
Kitaplar bir şekilde mutlaka hayatımızda yer alıyorlar. Önceliği okullardaki ders kitapları alıyor. Kitap okuma alışkanlığımız varsa kitapçı ve kütüphaneler yer ediyor yaşantımızda. Yollarda yürürken kitap vitrinleri eşlik edebiliyor, gördüklerimize… Evimizde, odamızda en değerli can yoldaşımız olarak duruyorlar, değerli kitaplar.
Sanat eğitiminde, söz konusu olan birçok neden vardır. Bunlardan ikisi; sanat eğitimi yapacaklar içindir, diğeri ise sanatı tüketecekler için bilinçlendirme adına yapılandır.
Bir tasarımda çok önemli iki nüve vardır. Biri işlevselliği, diğeri estetikliği. Ne yaparsanız yapınız bu ikisinin dengede olması, ön koşuldur.
Her insanın bir yüzü olduğu gibi kitap da bir yüze, bir portreye sahiptir. Bu yüz; içinde yazılanların, kitabın ruhunun yansımasıdır. Daha doğrusu öyle olmalıdır. O çehrede bulunanlar, kitabın kimliğini ele verecek bağlamda ele alınmalıdır. O zaman önceliği kitabı okutturmak olmalıdır, o görüntünün – o yüzün.
Kitabı sattırma işlevine sahip olmalıdır, kapağının tasarımı. Hatta bir nevi yaşam eğitimi olmalıdır kitap – dergi kapağı, meraka hitap ederken. O halde içerikle biçim ilişkisinin çok iyi dost olmaları gerekir.
Kitap – dergi kapağı;
• Akılda kalan, unutulmayan, anımsanıveren
• Kitaba anlam veren
• Farklılık katan
• Özgün ve çarpıcı olan
• Merak ettiren
• Fark ettiren
• Kitaba gönderme yapan
• Aklı meşgul eden, düşündüren
• Okuyucuya soru sorduran
• Bir sorgulamanın başlangıcı olmalı, kapak tasarımı
• Kitabın içinin iyi bir göstergesi olmalı. Ama çarpıcı bir şekilde
• Okuyucuya bir bakış olmalı,
• Bir pencere açmalı
• Sade, yalın olmalı
• Kullanılan renkler sizi içine çekmeli. Amaca uygun olmalı. Ekonomik olmalı
• Kapak, içerikle ilişkili olmalı
• Görsel ögeler vurgulayıcı olmalı
• Tasarım bütünlük göstermeli
• Yazı ve görsellik arasında denge kurulmalı, tabii kendi içlerinde de.
• Yapılan resmin ve yazının amaca uygunluğu söz konusu olmalı
• Görsel ögelere yeteri kadar yer verilmeli
• Boşluklar etkili kullanılmalı
• Kapak tıklım tıklım doldurulmamalı
• Kitap kapağında kullanılacak bilgiler tam olmalı: Kitabın adı, yazarın adı, yayın evinin adı…
• Yazı karakterinin sade olmasına ve çok çeşitli olmamasına dikkat edilmeli. Doğru olmalı.
• Ön ve arka kapakta bütünlük aranmalı. Tutarlılık gözetilmeli. Gerekirse ilişkilendirilmeli
• Kapağın işlevsel olması kadar, estetik olmasına da dikkat edilmeli.
• Özgün, ilgi çekici, farklı olması konusunda hassasiyet gösterilmeli
• Kapak tasarımı ile sayfa tasarımı arasında birliktelik kurulabilir
• Kapak tasarımında kullanılan yazılar okunaklı olmalı. Çünkü işlevsel amaçlı olarak orada bulunuyorlar, okuyucu perişan etmek için değil.
• Görsel ögeler, okuma akışını engellememeli…
Bunu biraz daha açıklamak isterim. Özellikle dergi kapaklarında yaşanan bir sorun üzerinde durmak lazım. İlgi çekmek için resim kullanılması doğaldır. Tabii içindekilerle ilgili bilgi verilmesi de gerekir. Buraya kadar doğru. Doğru olmayan, yukarıda da belirttiğim gibi kapağa konulan resim üzerine yazı yazılmasıdır. Hem resmin değerini öldürüyorsunuz hem yazının işlevselliğini mahvediyorsunuz. Yazıyı okunmaz yapıyorsunuz, resmi görülmez ediyorsunuz. “İkisi de önemli, ikisi de ön planda olmalı,” demek yeterli değildir. Bu iki önemi, birbirini yok etmeden yerleştirmek gerekir. Bunun için illa resmi, fotoğrafı bir kare ya da dikdörtgen içine yerleştirmeniz gerekmez. Açık biçimde de bir kompozisyon düşünebilirsiniz. Ama yazı olacak yerde, grafik bir düzenlemeye gidebilirsiniz. Bunda dikey bir çizgi bile yeterli olabilir bazen. Yazı kısmının zemininde, tablonun renklerini iyice pastelleştirerek, tonunu açarak kullanabilirsiniz. Üstüne de, okunacak koyulukta yazıları yerleştirebilirsiniz. Böylece hem devamlılık sağlamış, kopukluğa yer vermemiş olursunuz hem de estetik olmak kadar, işlevsel olma özelliğini de yitirmemiş olursunuz. Tabii bu bir çözüm. Yaratıcılıkta çözüm yolu çoktur.
Bunları neden yapmalı? Yani estetik kadar işlevselliği, işlevsellik kadar estetiği neden düşünmeli? Bir kere kullandığınız fotoğraf, tablo adına yani sanatçısına duyulması gereken saygı adına yapılmalı. Yazdığınız konu başlıkları adına yani bu başlıkta yer alan yazar, insan adına yapılmalı… Sizi izleyen, okuyan kişiler adına yapılmalı… Ayrıca zaman ve sağlık adına bunları yapmak durumundayız…
Kapak tasarımı, insanlarda - alıcıda kitapla, dergi ile ilgili ilk izlenimleri oluşturması bakımından son derece önemlidir. Doğrudan psikolojinize, ilginize, bilginize hitap eder çünkü. Ve kitap – dergi vb. kapakları içerikle ilgili mesaj vermektedirler. Bu nedenle düzenlemelerin itina ile yapılması şarttır.
Eğer yazar çok tanınmış ise kitap isminin, büyüklük olarak önüne geçer. Ama her halükarda yazı boylarının farklı kullanılmasında yarar vardır. Ve resim tamamlayıcıdır… Ve çekicilik rolü üstlenendir… Bu anlamda sunum çok önemlidir.
Kitap aynı zamanda elinizde taşıdığınız ana kadar, her zaman bir tanıtım kokusuyla doludur. Nitekim Grafik Tasarımın işlevi de, duyurmak, bilgi vermek ve ikna etmektir, etkilemektir. Kitap ve dergi kapakları da bu anlamların içindedir.
Kitap kapağı tasarımı konusunun ilk dersinde öğrencilere, “neye dayanarak kitap aldıklarını – seçtiklerini” soruyorum. “Okuduğum, duyduğum eleştirilere göre,” diyenler çoğunlukta oluyor her zaman. Tavsiye çok geçerli, kitap almaları için. Yazara göre kitap alanlar var. Ve arka kapaktaki metinden etkilenebildiklerini söyleyenler de oldu.
Çok az da olsa kitap kapağındaki tasarıma göre alanlar çıktı. “Unutamadıkları kitap kapağı tasarımlarını” sorduğumda yine az da olsa hemen anımsadıkları, unutamadıkları hatta beyinlerine iyice kazınmış kitap kapakları oldu. Tasarım olarak iyisi daha çok, ama kötü olarak uslarında kalanlar da var.
Yayınevlerini sordum. O konu üzerinde pek durmadıklarını fark ettim. Hatta konuyla ilgili saydamlar gösterdikten, kitap kapakları tasarımları üzerinden fikir ürettirdikten ve eleştirilerini aldıktan sonra çizime geçildiği zaman, özellikle, “kitabın adı, yazarın adı ve yayınevinin adı yazılacak,” dediğimde, sayı az da olsa yayınevini unutabildiklerini gördüm. Halbuki yayınevi çok önemli.
Sayın Sunay AKIN demişti ki, “kesinlikle yayınevin anlaştığı tasarımcıyı bulur, birlikte çalışırım.” Bence de doğru olan budur. Ama kitap kapaklarını vitrinde görenler çoğunlukta.
Kitap kapağı tasarımcıları…
Yurdaer Altıntaş, İsa Çelik, Bülent Erkmen, Mengü Ertel, Sadık Karamustafa, Sait Maden, Emre Senan, Erkal Yavi, Aydın Erkmen, Turgay Betil…
Takaaki Matsumoto, Michele Jannuzzi, Richart Smith Author, Mike Barton, Blake Tannery, El Lissitzky, Ladislav Sutnar, Alexey Brodovich,Paul Rand
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder